W przypadku psów zmysł węchu jest najważniejszym zmysłem, pozostałe są dużo słabsze. To właśnie psi nos jest głównym źródłem informacji o otaczającym świecie. Psy zapamiętują miejsca, ludzi, przedmioty za pomocą węchu i rozpoznają je nawet po bardzo długim czasie. Psiaki są w stanie odnaleźć swojego opiekuna, nawet jeśli zgubią się w bardzo dużym tłumie, a niektóre rasy potrafią podążać za zapachem nawet kilka dni.
Budowa nosa psa – a zmysł węchu
U psa powierzchnia błony, na której rozmieszczone są receptory zapachowe, może mieć 400 cm2, a więc 60 razy więcej niż u człowieka. Ludzki nos ma rozmieszczonych 5 milionów receptorów, a u psów, oczywiście zależnie od rasy, występuje ich od 100 do 300 milionów. Powierzchnia psiego nosa jest pofałdowana, przez co jego wewnętrzna powierzchnia jest znacznie większa. Dzięki temu jest w stanie pomieścić wszystkie te receptory i rozpoznać bardzo dużo różnych informacji z otoczenia. Dodatkowo nos psa jest wilgotny, co umożliwia jeszcze lepsze odbieranie zapachów. Zetknięcie się cząsteczek zapachów z mokrym nosem powoduje ich rozpuszczenie, a co za tym idzie szybsze wchłonięcie przez receptory. Z tego powodu, aby psy mogły węszyć – muszą mieć mokry nos. Psy wyczuwają około 600 tysięcy zapachów, a wszystkie związane są z miejscem, osobą czy wydarzeniem. Psiaki w niesamowity sposób potrafią analizować każdy zapach, rozkładając je na części pierwsze.
Nose Work – praca nosem
Doskonałym treningiem dla każdego psa jest forma aktywności, tak zwany nosework. Jest to dyscyplina sportowa wywodząca się od treningów, jakim są poddawane psy w służbach mundurowych.
Taki trening jest uniwersalny. Mogą go trenować zarówno szczeniaki, jak również psi seniorzy. Nosework zapobiega u tych drugich powstaniu demencji, opóźniając procesy starzenia się mózgu. Psiaki każdej rasy i wielkości będą zachwycone tego typu treningiem. Dla pupili lękliwych oraz tych szczególnie pobudzonych, zalecany jest tego typu sport ze względu na umacnianą poprzez sukcesy pewność siebie. Węszenie wyzwala u psów dopaminę, czyli hormon szczęścia. Psy szukając danego zapachu, wkładają w to dużo energii. Jest to dla nich jak rozwiązywanie trudnej łamigłówki, a osiągnięcie celu wprawia psa w zachwyt oraz zapewnia poczucie satysfakcji.
W treningach i zawodach nosework, psiaki szukają próbek zapachów, np. cynamonu, pomarańczy czy goździków. Przeszukują przedmioty, puszki, pudełka, pojemniki, pomieszczenia, teren i pojazdy, często muszą przy tym radzić sobie z różnymi przeszkodami.
Jak uruchomić psi nos
Dla ludzi węch jest mniej ważnym zmysłem od wzroku, dlatego często zapominamy o odpowiednich zabawach węchowych dla naszego pupila. Powinniśmy jednak o nich pamiętać, gdyż są one niezwykle ważne dla zdrowego rozwoju każdego psiaka.
Aby uruchomić psi nos, możemy w domu przeprowadzać z naszym pupilem różne zabawy węchowe używając przy tym przeróżnych zabawek, których jest na rynku niezliczona ilość. Maty węchowe, kule w różnych postaciach świetnie się do tego nadadzą.
Na początek możemy rozrzucić pokruszone ciasteczka, albo małe smaczki w trawie, a trudność dostosować do pupila wybierając na początku niższe roślin, a następnie wyższe kępki.
Dobrze jest również uruchomić naszą inwencję twórczą i przeznaczyć do tego rzeczy, które mamy w domu. Prostym, a jednak bardzo dobrym pomysłem jest zwykłe kartonowe pudełko wypełnione papierowymi kulkami. Zabawa polega na odnalezieniu smaczków zawiniętych w część z nich. W zależności od wielkości pudełka oraz wytrwałości naszego pupila, poszukiwania mogą zająć naprawdę sporo czasu.
W podobny sposób można wykorzystać domowy, dziecięcy basen z plastikowymi piłeczkami. Jeśli ukryjemy w nim smaczki, stanie się idealnym kulkowym labiryntem.
Innym domowym sposobem na zabawę pobudzającą psi węch jest zabawa z kubkami. Używamy do tego trzech identycznych plastikowych naczyń w ciemnym kolorze. Chowamy pod jednym z nich smaczek, tak, żeby psiak tego nie widział i mieszamy je. Psiak ma za zadanie wskazanie właściwego kubka. Po każdym sukcesie chwalimy i nagradzamy zwierzaka.
Gdy nasz pupil ma już pierwsze ćwiczenia za sobą, podnosimy stopień trudności, tworząc w pokoju tor przeszkód. Rozkładamy na podłodze różne przedmioty i chowamy w niektórych małe smaczki. Ważne jest, aby wykorzystać do tego rzeczy o różnych kształtach, kolorach czy fakturach. Po jakimś czasie możemy też zacząć zmieniać wysokość, na której ukryte będą małe zdobycze. Taka zabawa będzie dobrym rozwiązaniem dla bardziej zaawansowanych tropicieli.
Aktywność węchowa to doskonałe narzędzie do pracy z psiakami z problemami behawioralnymi, lękliwymi, pobudliwymi czy nerwowymi.
Zabawki węchowe
Maty węchowe
Na rynku występują maty węchowe w bardzo wielu rozmiarach, kształtach i kolorach. Jest to nic innego, jak gęsto frędzelki przymocowane do małego dywanika. Mogą mieć postać powiązanych gęsto supełków lub nieco większych kawałków splecionego materiału. Między te fałdki chowamy smaczki, a nasz psiak za pomocą nosa wyszukuje je, mając przy tym masę zabawy i ogromną satysfakcję z osiągniętego sukcesu. Jeśli pies będzie węszył w dużej macie, zajmie mu to dość dużo czasu. Jest to bardzo ważne, gdyż uczy naszego pupila skupienia, używanie nosa wymaga od niego w tym wypadku ogromnej koncentracji. Maty węchowe idealnie nadają się do pracy z psiakami lękliwymi, ponieważ dodaje im pewności siebie. Należy tu jednak zwrócić uwagę na to, aby na początek nie dawać takiemu psiakowi zbyt dużej i trudnej maty. W przeciwnym wypadku nasz pupil może się zniechęcić. Zaczynamy zabawę z mniejszą i łatwiejszą wersją, obserwujemy postępy psiaka i odpowiednio stopniujemy poziom trudności.
Pompony węchowe
Zakupić możemy również pompony węchowe dla naszych pupili w niezliczonej ilości form. Jeśli mata zdążyła już się znudzić twojemu czworonogowi, możemy zaopatrzyć go w inną odmianę węchowej zabawki – pompon. Między płatki materiału umieść smaczki, podobnie jak to miało miejsce w macie. Dzięki kulistemu kształtowi wywęszenie smakołyków będzie nie lada wyzwaniem, a turlanie sprawi mu przy tym mnóstwo zabawy.
Pluszaki węchowe
Od jakiegoś czasu na rynku pojawiły się specjalne pluszaki z kieszonką, w której można schować smaczka. Taki pluszak będzie dla naszego pupila świetną zabawką, a jeśli podarujemy mu kilka takich pluszaków, do części z nich schowamy smaczki i rozrzucimy pluszaki po pokoju, zaserwujemy psiakowi niesamowity trening aktywności węchowej.
Podsumowując wpływ aktywności węchowej na każdego psiaka:
- Kiedy zostaje sam, zabawki węchowe pozwalają mu zabić nudę i rozładować nadmiar energii.
- Nerwowe psy pozytywnie się męczą i rozładowują.
- Lękliwe psiaki szybko się uspokajają i relaksują.
- Poprzez węszenie zwierzę motywuje się do rozwiązania zagadki, co stymuluje umysł.
- Sprawia, że staje się bardziej samodzielny i pewny siebie.
- Uczy się koncentracji i skupienia uwagi na jednej czynności.
- Przynosi radość i satysfakcję.
- Zbliża psiaka z opiekunem dzięki wspólnej zabawie.
